All posts by henrymnacakanyan2013

Մայրենի

Գոյականի տեսակները

  • շնչավոր և անշունչ գոյականներ
  • անձ ցույց տվող և իր ցույց տվող գոյականներ
  • հատուկ  և հասարակ գոյականներ
  • նյութական և վերացական գոյականներ

Գրի՛ր վարժությունները։

1. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի´ր՝ ուշադրություն դարձնելով դրանց սկզբնատառերի գրությանը: Ո՞ր գոյականներն են հասարակ և որո՞նք՝ հատուկ:

Ա-հասարակ

Բ-հատուկ

Ա. Հայր, տղամարդ, տղա, ուսուցիչ, վարիչ, վարչապետ, անգլիացի, պարսիկ, կին, տատ, իտալուհի, բժշկուհի,քար, վարդ, երկաթ, առյուծ, արջ:

Բ. Նաիրա, Արմեն Տիգրանյան, Տիգրան Մեծ, Չալանկ, Մարան, Աֆրիկա (մայր ցամաք), Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ (պետություն), Սևան, Արաքս, Նիագարա (ջրվեժ):

2․ 1-ին վարժության միջից դուրս գրիր 5 անձ ցույց տվող, 5 իր ցույց տվող գոյականներ։

Անձ-Նաիրա, հայր, տղամարդ, տղա, վարչապետ։

Իր-Քար, վարդ, երկաթ, առյուծ, արջ:

3. Կետերի փոխարեն պահանջվող մեծատառը կամ փոքրատառը գրի´ր:

Նրա պապը .ասունցի էր ու շատ էր պատմում .սասունցիների մասին; Ուզում էր նմանվել .ասունցի Դավթին: էպոսի վերջին հերոսը .ոքր Մհերն է: Գրքի հերոսը մի .ոքր տղա է: «Սասունցի Դավիթ» էպոսում հիշատակվում է .ղնձե քաղաքը: Գտածը .ղնձե մատանի էր: Կիրակոս .անձակեցու պատմության մեջ հանդիպում է .ղնձահանք կոչվող վանքը: Ես վստահ եմ, որ .անձասար լեռը դեռ կարդարացնի իր հպարտ անունը: Ինչե՜ր ասես չկային՝ ոսկե անոթներ ու արձանիկներ, թանկարժեք զարդեր. դա մի իսկական .անձասար էր: Պետրոս .ռաջինը հովանավորում էր գիտությունն ու արվեստը: Պետրոսն .ռաջինը հասավ կայանին: Ալեքսանդր .ակեդոնացին գիտեր ամեն մի իրավիճակից դուրս գալու ձևը:

4. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի՛ր և լրացրո՛ւ տրված նախադասությունը:

Ա. Երեխա, գրող, նավաստի, գերմանաց, խոհարարուհի, Արտակ, հայ, մարզիկ, նախագահ, նախարար:

Բ. Ծով, ձուկ, երկաթ, պայուսակ, այծ, փիղ. տուփ, խնձոր, սառույց, շուն, կատու, գրիչ, սեղան: Գոյականները բաժանվում են երկու խմբի՝ …. և ….:

5. Նախադասությունը լրացրո՛ւ տրված հարցին պատասխանող գոյականներով:

… (ի՞նչը) մռմռում էր. երևի նեղացրել էին:

… (ո՞վ) նվնվում էր. երևի նեղացրել էին:

… (ո՞վ) ցատկեց ցանկապատից դուրս:

… (ի՞նչը) ցատկեց ցանկապատից ղուրս:

… (ինչը) ճանկռել է տատիկի ձեռքը:

… (ո՞վ) ճանկռել է տատիկի ձեռքը:

Արտաշես և Սաթենիկ

Ավանդազրույցը պատմվում է հայոց հին ժողովրդական վեպում՝ «Վիպասանքում»: Ստեղծվել է հավանաբար մ. թ. ա. II–I դարերում: Ըստ այդ զրույցի՝ ալանները (ներկայիս օսերի նախնիները) կողոպուտի նպատակով ներխուժել են Հայաստան: Հայոց Արտաշես արքան դուրս է եկել նրանց դեմ պատերազմի: Ալանները փոքր-ինչ հետ են քաշվել և անցել Կուր գետի մյուս ափը: Արտաշեսը կռվի ժամանակ գերել է ալանների արքայազնին, նրանց թագավորը ստիպված հաշտություն է խնդրել՝ խոստանալով այլևս չասպատակել Հայոց աշխարհը: Արտաշեսը մերժել է նրան: Ալանների չքնաղ արքայադուստր Սաթենիկը եղբորը փրկելու համար եկել է գետափ և ձայն տվել հանդիպակաց ափին գտնվող Արտաշեսին.

Քե՜զ եմ ասում, քա՜ջ այր Արտաշես,

Որ հաղթեցիր քաջ ազգին ալանաց,

Եկ լսիր ալանների գեղաչյա դստեր խոսքը՝

Տո՜ւր պատանուն,

Քանզի սոսկ քենի համար օրենք չէ, որ դյուցազունները

Այլ դյուցազունների զավակներին զրկեն կյանքից

Կամ ծառա դարձնելով՝ ստրուկների կարգում պահեն

Եվ հավերժ թշնամություն

Երկու քաջ ազգերի մեջ հաստատեն:


Արտաշեսը, լսելով այդպիսի իմաստուն խոսքեր և տեսնելով գեղեցիկ արքայադստերը, սիրահարվել է նրան: Նա անմիջապես իր դայակ Սմբատ Բագրատունուն ուղարկել է ալանների թագավորի մոտ՝ խնդրելու Սաթենիկի ձեռքը՝ խոստանալով հաշտություն կնքել և նրա գերված որդուն վերադարձնել: Ալանաց թագավորը, ըստ իրենց սովորության, գլխագին է պահանջել դստեր համար, որի պատճառով Արտաշեսը որոշել է փախցնել Սաթենիկին.

Հեծավ արի արքա Արտաշեսը

գեղեցիկ Սևուկ նժույգը

Եվ հանեց ոսկեօղ շիկափոկ պարանը

Եվ որպես սրաթև արծիվ

անցկացավ գետը

Եվ նետեց ոսկեօղ շիկափոկ պարանը,

Գցեց մեջքը ալանաց օրիորդի

Եվ շատ ցավեցրեց մեջքը փափուկ

օրիորդի՝

Արագ հասցնելով նրան իր բանակը:

Արտաշեսը Սաթենիկին բերել է Արտաշատ մայրաքաղաք: Թագավորները հաշտվել են և դաշինք կնքել: Արքայական հարսանիքի ժամանակ ոսկի ու մարգարիտ է տեղացել.

Ոսկի անձրև էր տեղում Արտաշեսի փեսայության պահին,

Մարգարիտ էր տեղում Սաթենիկի հարսնության պահին:

Այս սովորույթը պահպանվել է մինչև օրս. հարսանիքի ժամանակ չամիչ, չորացրած մրգեր, ցորեն կամ բրինձ են շաղ տալիս՝ իբրև առատության ու պտղաբերության խորհրդանշան:

Առաջադրանք

Փորձի՛ր աուդիո տարբերակով ներկայացնել առասպելը

Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ

Հայոց արքա Արամի մահից հետո Հայաստանի խնամակալությունը անցնում է նրա որդուն` Արա Գեղեցիկին։ Ասորեստանում այդ ժամանակ թագավորում է Նինոս արքան, որը բարձր շնորհների է արժանացնում Արային, ինչպես որ ժամանակին՝ նրա հորը: Սակայն Նինոսի կինը` Շամիրամը, վաղուց ի վեր լսած լինելով Արայի գեղեցկության մասին, ողջ հոգով տենչում է տեսնել նրան, սակայն ամուսնու ահից չի համարձակվում անել դա։

Երբ Նինոսը վախճանվում է, գալիս է Շամիրամի նվիրական իղձն իրագործելու ժամանակը: Ասորեստանի թագուհին բանբերներ է ուղարկում Արա Գեղեցիկի մոտ  ճոխ ընծաներով, բազում աղերսանքներով ու խոստումներով՝ նպատակ ունենալով համոզել Արային այցելել Նինվե և այստեղ ամուսնանալ իր հետ, և բոլորի վրա թագավորել կամ էլ հագուրդ տալ իր փափագին և մեծամեծ ընծաներով ու խաղաղությամբ վերադառնալ Հայոց աշխարհ։ Շամիրամի սուրհանդակները գալիս են Հայաստան, սակայն Արան իսկույն մերժում է նրանց։ Շամիրամը մի քանի անգամ էլ փորձում է գործը գլուխ բերել` հորդորներով ու աղաչանքներով, սակայն անարդյունք։

Սաստիկ զայրացած Շամիրամը դադարեցնում է աղերսների ու համոզումների մարտավարությունը, զորք է հավաքում և շարժվում է Հայոց աշխարհ՝ Արայի դեմ պատերազմելու։

Շամիրամը գալիս է Արայի դաշտը, որ հետագայում հայ թագավորի անունով կոչվում է Այրարատ։ Նախքան ճակատամարտը, Շամիրամը պատվիրում է իր զորապետներին խնայել ու ողջ պահել Արային։ Սակայն կռվում Արայի զորքը կոտորվում է, իսկ Արան՝ ընկնում ռազմի դաշտում։Հաղթանակից հետո Շամիրամ թագուհին կռվի դաշտ է ուղարկում իր կատարածուներին՝ դիրակների մեջ գտնելու իր տենչալի Արային։ Հայ թագավորին գտնում են մի խումբ քաջամարտիկների մեջ սպանված։Շամիրամը հրամայում է Արայի դին դնել ապարանքի վերնատանը։

Հայոց զորքը պատրաստվում է նորից մարտնչել Շամիրամի դեմ Արայի մահվան վրեժն առնելու համար։ Շամիրամը նրանց ասում է ,որ հրամյել է իր աստվածներին լիզել նրա վերքերը և հարություն տալ թագավորին։Երբ դիրակն սկսում է քայքայվել, Ասորեստանի թագուհին գաղտնի թաղում է Արային, իր փեսացուներից մեկին է տալիս Արայի հանդերձանքը և լուր է տարածում, թե արալեզները հարություն են տվել նրան։

Շամիրամն արձան է կանգնեցնում Արային «հարություն տվող» աստվածների պատվին և առատ զոհաբերություններ է մատուցում նրանց։ Արայի հարության լուրը տարածելով Հայոց աշխարհում և բոլորին համոզելով՝ Շամիրամը հանդարտեցնում է հայ ժաողովրդի խռովքը։

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

  • Մտածիր առասպելի վերջաբանի քո տարբերակը
  • Աշխատանքը հրապարակիր բլոգում

«Թուխիկը»

Պատմի՛ր Վ․ Անանյանի «Թուխիկը» պատմվածքը։ Պատմվածքը Թուխիկի և իր տիրոջ, մասին էր: Թուխիկը դա ագռավ է: Իր տերը բժիշկ էր նաև որսորդ: Երբ տերը գնում էր որսի իր Թուխիկին իր հետ էր տանում: Մի օր տերը մեծանում ու մահանում է: Խեղճ Թուխիկը մեն մենակ է մնում:

Հետևյալ բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, գրի՛ր կազմութունը (պարզ, բաղադրյալ (ածանցավոր, բարդ, բարդածանցավոր))` բժիշկ, թռչնային, գերեզմանատուն, կողմնացույց, քաղաքային, երամ, որսորդ, ճաշարան, փետրավոր, ագռավ, հողաթումբ, քարսիրտ։

բժիշկպարզ

թռչնային-թռչուն+ային, ածանցավոր բառ

գերեզմանատուն-գերեզման + ա+տուն+, բարդ բառ

կողմնացույցկողմ+ա+ցույց, բարդ բառ

քաղաքայինքաղաք+ային, ածանցավոր բառ

երամ-պարզ

որսորդորս+որդ, ածանցավոր բառ

ճաշարան-ճաշ+արան, ածանցավոր բառ

փետրավոր-փետուր+ավոր, ածացավոր բառ

ագռավ-պարզ բառ

հողաթումբ-հող+ա+թումբ, բարդ բառ

քարսիրտքար+սիրտ, բարդ բառ

«Թուխիկը»

Կարդա՛ Վ․ Անանյանի «Թուխիկը» պատմվածքը։ Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր, բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։ Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր 5 գոյական (ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ, ինչե՞ր), 5 ածական (ինչպիսի՞), 5 բայ(ի՞նչ անել, ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց․․․)։

գոյական-որսորդ, բժիշկ, փետուր, ագռավ, ծառ

ածական-գորշ, կոշտ, բարի, թուխ, խելացի

բայ-հանել, կապվել, նստում, հայտնում, վերադառնում

Մայրենի

Մարտի 11-ի առաջադրանքները կատարի՛ր(եթե չես կատարել), կրկնի՛ր Ե․ Չարենցի այս բանաստեղծությունները՝

1․ Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն,
Բոլորը թափվել են փողոց.
Լսո՞ւմ եք անուշ մի զնգոց —
Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն։

Դյութում են շրթերը վարդե,
Սրտերը կրակ են ու բոց-
Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն,
Բոլորը թափվել են փողոց: 

2․»Հայրենիքում»

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․

3․ Ե․ Չարենց․ «Ես իմ անուշ Հայաստանի․․․»

Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բարն եմ սիրում,
Մեր հին սազի ողբանվագ, լացակումած լարն եմ սիրում,
Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բույրը վառման,
Ու նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պա՛րն եմ սիրում։

Իմ կարոտած սրտի համար ո՛չ մի ուրիշ հեքիաթ չկա․
Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա․
Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա․
Ինչպես անհաս փառքի ճամփա՝ ես իմ Մասիս սա՛րն եմ սիրում։

Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ

Հայոց արքա Արամի մահից հետո Հայաստանի խնամակալությունը անցնում է նրա որդուն` Արա Գեղեցիկին։ Ասորեստանում այդ ժամանակ թագավորում է Նինոս արքան, որը բարձր շնորհների է արժանացնում Արային, ինչպես որ ժամանակին՝ նրա հորը: Սակայն Նինոսի կինը` Շամիրամը, վաղուց ի վեր լսած լինելով Արայի գեղեցկության մասին, ողջ հոգով տենչում է տեսնել նրան, սակայն ամուսնու ահից չի համարձակվում անել դա։

Երբ Նինոսը վախճանվում է, գալիս է Շամիրամի նվիրական իղձն իրագործելու ժամանակը: Ասորեստանի թագուհին բանբերներ է ուղարկում Արա Գեղեցիկի մոտ  ճոխ ընծաներով, բազում աղերսանքներով ու խոստումներով՝ նպատակ ունենալով համոզել Արային այցելել Նինվե և այստեղ ամուսնանալ իր հետ, և բոլորի վրա թագավորել կամ էլ հագուրդ տալ իր փափագին և մեծամեծ ընծաներով ու խաղաղությամբ վերադառնալ Հայոց աշխարհ։ Շամիրամի սուրհանդակները գալիս են Հայաստան, սակայն Արան իսկույն մերժում է նրանց։ Շամիրամը մի քանի անգամ էլ փորձում է գործը գլուխ բերել` հորդորներով ու աղաչանքներով, սակայն անարդյունք։

Սաստիկ զայրացած Շամիրամը դադարեցնում է աղերսների ու համոզումների մարտավարությունը, զորք է հավաքում և շարժվում է Հայոց աշխարհ՝ Արայի դեմ պատերազմելու։

Շամիրամը գալիս է Արայի դաշտը, որ հետագայում հայ թագավորի անունով կոչվում է Այրարատ։ Նախքան ճակատամարտը, Շամիրամը պատվիրում է իր զորապետներին խնայել ու ողջ պահել Արային։ Սակայն կռվում Արայի զորքը կոտորվում է, իսկ Արան՝ ընկնում ռազմի դաշտում։Հաղթանակից հետո Շամիրամ թագուհին կռվի դաշտ է ուղարկում իր կատարածուներին՝ դիրակների մեջ գտնելու իր տենչալի Արային։ Հայ թագավորին գտնում են մի խումբ քաջամարտիկների մեջ սպանված։Շամիրամը հրամայում է Արայի դին դնել ապարանքի վերնատանը։

Հայոց զորքը պատրաստվում է նորից մարտնչել Շամիրամի դեմ Արայի մահվան վրեժն առնելու համար։ Շամիրամը նրանց ասում է ,որ հրամյել է իր աստվածներին լիզել նրա վերքերը և հարություն տալ թագավորին։Երբ դիրակն սկսում է քայքայվել, Ասորեստանի թագուհին գաղտնի թաղում է Արային, իր փեսացուներից մեկին է տալիս Արայի հանդերձանքը և լուր է տարածում, թե արալեզները հարություն են տվել նրան։

Շամիրամն արձան է կանգնեցնում Արային «հարություն տվող» աստվածների պատվին և առատ զոհաբերություններ է մատուցում նրանց։ Արայի հարության լուրը տարածելով Հայոց աշխարհում և բոլորին համոզելով՝ Շամիրամը հանդարտեցնում է հայ ժաողովրդի խռովքը։

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

  • Մտածիր առասպելի վերջաբանի քո տարբերակը: Շամիրամի կեղծ խոսքերին չի հավատում հայ ժողովուրդը, գնում են Շամիրամի դեմ կռվելու և հաղթանակած տուն են վերադառնում:

Եղիշե Չարենցի 

Եղիշե Չարենցը (Եղիշե Սողոմոնյան) ծնվել է 1897թ. մարտի 13-ին, Կարսում: Երկար տարիներ Չարենցի ծննդյան վայրը գիտնականների և բանասերների վեճի առարկա էր, որովհետև նրա թղթերում պահպանվել էր պարսկական մի անձնագիր, որտեղ նշված էր, որ նա ծնվել է Պարսկաստանի Մակու քաղաքում: Բանն այն է, որ 1919թ. Չարենցը իր ընկերոջ` Գևորգ Աբովի հետ մեկնում է Կարս` նորաբաց հայկական դպրոցներում ուսուվչությամբ զբաղվելու: Բայց քանի որ Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն զինապարտներին չէր թույլատրվում ուսուցչությամբ զբաղվել, նրանք, օգտագործելով Չարենցի հոր` Աբգար աղայի կապերը, ձեռք են բերում պարսկական անձնագրեր:

Aйя


На весенние каникулы я поехал в деревню к дедушке. Я ещё никогда не видел аистов, не знал, как они строят гнёзда и высиживают птенцов. Каждый день с утра до вечера я смотрел в небо и ждал, когда покажутся аисты.
И вот однажды утром я увидел двух аистов. Они поселились на дереве в нашем дворе.
Вместе с моим товарищем я каждый день наблюдал за ними и приносил им червяков.
Как-то Федя задержался дома, а я зашёл в сарай и чуть было не на- ступил на индюшку. Она отошла, и я увидел на том месте, где она сидела, три желтоватых яйца с красными крапинками. Скоро пришёл Федя, и я рассказал ему об индюшиных яйцах.
– А хочешь иметь своего аиста? – спросил Федя.
– Как это? – удивился я.
– Надо поменять яйца. Аистиное яйцо ваша индюшка высидит, и будет у
тебя домашний аист.
Так мы и решили сделать. И вот аисты улетели. Я залез на дерево и взял аистиное яйцо, а вместо него положил индюшачье. Когда я спускался с дерева, яйцо выпало из моих рук и разбилось.
Вскоре вернулись аисты. Аистиха – мы её звали Айя – высиживала яйца. Прошло ещё несколько дней, и вот появились птенцы. Только один из них был тёмного цвета. Ножки у него были короткие, и он не был похож на других птенцов. Аист долго рассматривал некрасивого птенца, а потом куда-то улетел.
На следующий день к нашему дому прилетели аисты. Их было много. Они спустились и стали рассматривать странного птенца. Сначала они громко шумели, а потом успокоились и улетели. Аист ещё постоял на земле, потом поднялся к гнезду и заговорил с грустной Айей. Он как будто объяснял ей решение стаи: „Такой птенец не станет птицей, не долетит осенью до тёплых стран. Зачем его кормить!”
Аист поднял голову и ударил птенца клювом. Но Айя прикрыла птенца от смертельного удара своим телом. Потом она подняла голову, оторвалась от птенцов и прощально раскрыла клюв.
И вдруг широко раскрыла крылья и взлетела в небо. Её уже не было видно.
Первым её увидел аист. Увидел, понял всё, но уже никто и ничего не мог изменить. С неба, быстро набирая скорость, падала чёрная точка. Она увеличивалась, росла, но оставалась круглой. Айя не раскрывала крыльев.
Она упала в самый центр двора. Аист бросился к ней, но она уже была
мертва.


Найдите в тексте ответы на вопросы.

  1. Где проводил весенние каникулы герой рассказа? он поехал в деревню к дедушке. 2. Почему каждый день с утра до вечера он смотрел на небо? ждал, когда покажутся аисты.3. Какие птицы поселились во дворе?аисты 4. Что увидел в сарае мальчик? индюшку5. Какой разговор произошёл между мальчиком и его товарищем? пришёл Федя, и я рассказал ему об индюшиных яйцах.
    – А хочешь иметь своего аиста? – спросил Федя.
    – Как это? – удивился я.
    – Надо поменять яйца. Аистиное яйцо ваша индюшка высидит, и будет у
    тебя домашний аист.6. Какой птенец появился у аистов?тёмный птенец 7. Какое решение приняла стая?Аист поднял голову и ударил птенца клювом. 8. Что случилось с Айей? она улетела

Выполните упражнение раскрывая скобки.тёмногоВыполните упражнение раскрывая скобки.

  1. Птенец не был похож на других птенцов. 2. Мальчик никогда раньше не видел аистов. 3. Эту книгу я не читал. 4. Я давно его не встречал. 5. Некоторые птицы зимой не улетают в тёплые края. 6. Мальчик чуть (не) уронил аистиное яйцо.

Вставьте антонимы. 1.Длинная дорога – … 2. Холодный кофе – … 3. Старое кольцо – … 4. Узкий переулок – … 5. Грустная музыка – …6.Толстый человек – … 7. Скучная лекция – …8.Холодный сок – … 9.Многоэтажный дом – … 10. Родной язык – …

Вставьте данные словосочетания во множественном числе.

  1. Хороший друг – … друзья. 2. Свежая газета – … газеты. 3. Интересная книга – … книги. 4. Младшая сестра – … сестры. 5. Иностранное слово – … слова. 6. Газетный киоск – … киоски. 7. Международная конференция – … конференции. 8. Спортивный зал – … залы. 9. Новогодняя игрушка – … игрушки. 10. Серьезный человек – … люди.